HEPATİT TÜRLERİ
Hepatit, karaciğerin iltihaplanması anlamına gelir. Dünyada hepatitin en yaygın nedeni hepatit virüsleridir. Ancak ilaç, alkol ve karaciğer yağlanmasına bağlı olarak da gelişebilir. A, B, C, D ve E tipleri olarak adlandırılan 5 ana hepatit virüsü vardır. Bu virüslerin hepsi karaciğer hastalığına neden olmakla birlikte, önemli şekillerde farklılık gösterirler. Özellikle B ve C tipleri yüz milyonlarca insanda kronik hastalığa yol açar ve siroz veya karaciğer kanserine ilerleyebilir. (1)5 ANA HEPATİT VİRÜSÜ
Hepatit A Virüsü (HAV): Hepatit A virüsü, enfekte kişilerin dışkısında bulunur ve çoğunlukla kontamine su/gıda tüketimi veya kişiden kişiye temas yoluyla bulaşır. Hastalık çoğu durumda hafif seyreder, çoğu insan ise tam olarak iyileşir ve virüse karşı bağışık kazanır. Bununla birlikte, HAV enfeksiyonları da şiddetli ve yaşamı tehdit edici olabilir. Hepatit A’yı önlemek için güvenli ve etkili aşılar mevcuttur ve çocuk aşı takviminde rutin olarak uygulanmaktadır. (1,2)
Hepatit B Virüsü (HBV): Hepatit B virüsü, enfekte kişilerin vücut sıvılarına maruz kalma yoluyla bulaşır. Temel bulaşma yolları; kan yoluyla, cinsel ilişki ile ve anneden bebeğine doğum sırasında bulaştır. Kontrol edilmemiş kan ya da kan ürünlerinin kullanımı, sterilize edilmemiş araçlarla tıbbi ya da diş müdahaleleri yapılması, kullanılmış enjektör paylaşımı, tıraş bıçağı, diş fırçası gibi eşyaların paylaşımı, sterilize edilmemiş araçlarla dövme ya da vücut takılarının uygulanması da sık bilinen bulaş yollarıdır. HBV enfeksiyonunda klinik seyir enfeksiyonun alındığı yaşla ilişkilidir. Genellikle, çocukluk çağında %90 sıklıkta asemptomatik seyrederken, yetişkinlerde %20-30 sıklıkta semptomatiktir. Erişkindeki akut B hepatitlerinin %1’i fulminant seyreder ve karaciğer transplantasyonuna ihtiyaç gösterebilir. HBV perinatal dönemde bulaşırsa %90, beş yaşına kadar bulaşırsa %20-30 ve erişkinlerde bulaşırsa %2-5 civarında kronikleşir. Hepatit B pozitif bireylerin yaklaşık %25-40’unda karaciğer hastalığına bağlı siroz ya da karaciğer kanseri gelişebileceği düşünülmektedir. Bu nedenle düzenli ilaç kullanımı ve hekim kontrolü çok önemlidir. Hepatit B’yi önlemek için güvenli ve etkili aşılar mevcuttur ve çocuk aşı takviminde rutin olarak uygulanmaktadır. (1,2)
Hepatit C Virüsü (HCV): Hepatit C virüsü, kontamine kan ve kan ürünlerinin transferi, damar içi madde kullanımı, cerrahi işlemler en çok görülen HCV bulaş yollarıdır. Ayrıca cinsel yolla ve anneden bebeğe geçiş de diğer bulaşma yolları arasındadır. Hepatit C virüsünün bir aşısı yoktur ve ülkemizde karaciğer naklinin ikinci en sık sebebidir. Kişilerin yaklaşık %5-25'inde kronik hepatit C ile 10-20 yıl içinde siroz gelişir. Bu nedenle düzenli ilaç kullanımı ve hekim kontrolü çok önemlidir. (2,3)
Hepatit D Virüsü (Delta Hepatit, HDV): Hepatit D virüsü, enfekte kan ile bulaşır. Bu virüs, sadece Hepatit B virüsü ile birlikte enfeksiyon yapar. Yani hepatit B virüsü olmadan, hepatit D virüsü çoğalamaz. Hepatit D virüsünün bir aşısı yoktur ve bu enfeksiyon hepatit B hastalığını kötüleştirir, siroz riskini artırır. Bu nedenle düzenli ilaç kullanımı ve hekim kontrolü çok önemlidir. (1,2)
Hepatit E Virüsü (HEV): Hepatit E virüsü, çoğunlukla kontamine su veya yiyeceklerin tüketilmesi yoluyla bulaşır. HEV, dünyanın gelişmekte olan bölgelerinde hepatit salgınlarının yaygın bir nedenidir. Bu nedenle sağlık koşullarının ve içme suyu kontrolünün kötü olduğu ülkelere seyahat eden yolcular risk altındadır. Ülkemizde Hepatit E için koruyucu bir aşı bulunmamaktadır.
Kaynaklar:
1- https://www.who.int/news-room/q-a-detail/hepatitis Erişim Tarihi: 19.08.2021
2-
https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/Bulasici-hastaliklar-db/duyurular/Turkiye_Viral_Hepatit_Onleme_ve_Kontrol_Programi/Turkiye_Viral_Hepatit_Onleme_ve_Kontrol_Programi_TR.pdf
3- https://www.cdc.gov/hepatitis/resources/professionals/pdfs/abctable.pdf